vrijdag 15 december 2023

Lieve ma ( speech)

Als je ons nu hier zou zien zitten en mij hier zou zien staan om iets te vertellen, dan weet ik zeker dat je zou zeggen: ‘sjongejonge, wat een poppenkast allemaal. Wat een flauwekul’.

Maar ik doe het lekker toch.


De afgelopen dagen hebben pa, André en ik veel herinneringen opgehaald, samen met Danny, Dave en Nick.

Hoe jij en ik vroeger, samen iedere dag de hort op gingen, eerst met zijn tweeën, later met de kinderen erbij.

Lekker op de fiets, later met de snorfiets. Overal gingen we naartoe..

Maar ook gingen we samen op vakantie. Naar Spanje met de bus en daarna met het vliegtuig naar Turkije. We hadden veel lol.

Ook nog zonder de kinderen met zijn tweeën naar London, geweldig was dat ook.


Ook met pa maakte je mooie reizen. Naar Indonesië, naar Afrika. Tussendoor regelmatig naar Spanje of wandelen in Zwitserland. Volop genieten.


En toen werd je ziek. Eerst viel het nog mee, je kon niet goed meer lopen, maar fietsen ging prima, dus gingen jullie lekker toeren samen, op de elektrische fietsen.

Maar het werd steeds minder. En toen werd wel duidelijk dat je niet meer beter zou worden. Dat was wel een schok.


Je ging steeds verder achteruit.

Maar je kon nog genieten van kleine dingen. En de geboorte van je achterkleinzoon Lucas heb je gelukkig ook nog meegemaakt. Zo waren er toch altijd weer dingen om naar uit te kijken.


Vorig jaar kwam pa in het ziekenhuis te liggen en kwam ik twee weken bij je in huis. En wat hebben toen een heerlijke tijd gehad, ondanks alle ellende. Daar heb ik heel erg van genoten en ik weet : jij ook. Ik wou goed voor je zorgen, kookte lekker gezond , veel groenten, waar je eigenlijk niet zo van hield. Jij wilde eigenlijk alleen maar tom poezen eten, maar ik wou dat je eerst je bord leeg at. Dat deed je dan maar om mij een plezier te doen.


Toen ik wegging, naar de bushalte liep om terug te gaan naar Hongarije wilde je persé mee naar de poort lopen. En je bleef maar staan zwaaien tot ik helemaal aan het eind van de straat de hoek om ging. Nog nooit vond ik het zó moeilijk om weg te gaan.


Daarna ging het snel bergafwaarts. De longembolie heeft je de das omgedaan, je zat op de bank aan de zuurstof en kon niet meer weg. Je hebt het toch nog een jaar volgehouden, maar je was helemaal op. 


En toen het telefoontje, waarvan ik wist dat het eraan zat te komen.


Lieve ma, je hebt nu eindelijk de rust en geen pijn meer. En dat gunnen we je.

Maar wat zal ik je missen.


Dag ma,Rust maar lekker uit, daarboven. En ik hoop dat ze daar ook tom poezen hebben.








donderdag 14 december 2023

Afscheid van mijn moeder

 Afscheid van mijn moeder


Ik lig te slapen als om 21.30 uur mijn telefoon gaat. Ik zie dat het mijn broer is die belt en ik ben meteen klaarwakker. Ook al voordat hij iets gezegd heeft weet ik het…mijn moeder is overleden.


Het zat eraan te komen. Longfibrose, COPD én gordelroos in haar hoofd, al jaren. Ze zat op de bank met een slang aan haar neus en kon niets meer. ‘Ik zit gewoon te wachten tot ik dood ga’, zei ze. Zo was het. Mensonterend. 

Mijn vader verzorgde haar, inmiddels 81 , rolstoelafhankelijk.

Mijn broer sprong zoveel mogelijk bij.

Ik zweefde tussen schuldgevoel ( ik zou daar moeten zijn) en opluchting ( gelukkig ben ik hier, dan hoef ik het niet aan te zien).

Want dat was het ergste, om het aan te zien.

Leuk als je oud wordt, maar alleen als je nog kwaliteit van leven hebt en dat hadden ze allebei niet meer. En tóch is er, blijkbaar, altijd nog wel iets om voor te leven, naar uit te kijken.


De geboorte van het eerste achterkleinkind bijvoorbeeld.

Maar ook kleine dingen, een bezoek van mij.


In het vliegtuig, op weg naar nederland huil ik. 

Niet zozeer om mijn moeder, zij is uit haar lijden verlost. Maar om mijn vader, die dit mee moet maken.


Ik slaap in haar bed, ondersteun mijn vader, mijn broer. We regelen de uitvaart. We halen herinneringen op.

Ik voel de band met mijn vader sterker worden, dat is vreemd.

Ook als ik weer thuis ben, bel ik veel vaker en nu met hem. Eerst eigenlijk vooral met mijn moeder, mijn vader op de achtergrond aanwezig.


Dag lieve ma.

Ik ga je missen.

Om vijf uur smorgens, omdat we allebei ochtendmensen waren, urenlang bellen.

Het kan niet meer. 

Dat is voorbij.